Pędzle towarzyszą nam od przedszkola, chociaż wtedy pewnie nie zastanawiałaś się nad ich rodzajami i przeznaczeniem. A gdy w późniejszym wieku chcesz wybrać pędzle do prac hobbystycznych, nagle okazuje się, że wybór jest ogromny, a rodzaje i przeznaczenie pędzli to cały dział wiedzy.

W jednej z dyskusji w grupie Kreatywny Świat Naszych Pasji padło pytanie o pędzle. Nie tak dawno wspominałam o nich w artykule o narzędziach do decoupage. Ponieważ jednak pojawiło się głębsze zainteresowanie tematem, pochylmy się nad pędzlami z większą uwagą.

 

Jak zawsze w technikach kreatywnych nie ma jedynej słusznej drogi. Postaram się opowiedzieć o rodzajach i przeznaczeniu pędzli. Wniosek będzie jednak taki, że tylko praktyka i przyzwyczajenie do konkretnego narzędzia są odpowiedzią na pytanie o wybór pędzla.

Zacznijmy od absolutnej podstawy, czyli budowy pędzla. Wiadomo: uchwyt, skuwka i włosie. Skuwka najczęściej  jest metalowa, uchwyt może być zarówno drewniany jak i z tworzywa sztucznego, a włosie…  No właśnie, włosie weźmy za pierwsze kryterium, według którego podzielimy pędzle.

Rodzaje i przeznaczenie pędzli według materiału

  • Pędzle szczecinowe – czyli włosie to szczecina świńska. To dość sztywne pędzle, które na pewno pamiętasz ze szkoły – jasne, twarde i sprężyste włoski. Szczecina dość mocno chłonie wilgoć, dlatego bardziej przyda się w pracy z mediami rozpuszczalnikowymi, a klasycznie stosowana jest w malarstwie olejnym. Ze względu na swoją sztywność te pędzle dobrze poradzą sobie z gęstymi mediami. Ten okrągły na zdjęciu poniżej przeznaczony jest do malowania przez szablon – sztywne, równo przycięte włoski nie uginają się przy tapowaniu. 

zastosowanie pędzli

  • Pędzle z włosia naturalnego – najbardziej luksusowe rodzaje pędzli. Wykonane z włosia sobola, wołu, wiewiórki, kucyka, borsuka. Czasem włosie stanowi mieszankę tych surowców, zestawioną tak, by uzyskać jak najlepsze dla danej techniki parametry. Królem wśród tego rodzaju pędzli jest włosie Kolinsky z norki syberyjskiej (pędzel taki nazywany jest sobolowym Kolinsky). Jest bardzo delikatne i dzięki swojej higroskopijności powoli uwalnia kolor. Dlatego  jest wykorzystywane w technice akwarelowej. Jednak i miłośnicy innych technik lubią naturalne pędzle.  Wiele osób nie wyobraża sobie lakierowania (np. w decoupage) innym pędzlem niż ten z sobola – jego miękkość pozwala na uzyskanie idealnie gładkiej powierzchni.
  • Pędzle, które wykorzystuję najczęściej, a zapewne Ty również, to te włosem syntetycznym. Ma ono różne kolory, może różnić się twardością, sprężystością, gładkością włosków, a co za tym idzie – sposobem w jaki absorbuje i oddaje kolor. Często firmy produkują serie pędzli z różnymi kolorami syntetycznego włosia, które różnią się między sobą właśnie wymienionymi cechami. Zaletą tych pędzli jest to, że mogą być zdecydowanie tańsze od pędzli naturalnych. Możesz je wykorzystywać w wielu technikach i do różnych mediów.

rodzaje pędzli

  • Pędzle silikonowe – zamiast włosia mają końcówkę z silikonu lub innego elastycznego materiału. Prosto zakończone są świetne do nakładania past, gesso i gęstych farb, także przy użyciu szablonów. Mogą być także z końcówką z ząbkami, rowkami – te pozwalają tworzyć struktury i wzory.

  • Pędzle gąbkowe – w kształcie dzwonka lub ściętego prostokąta – do tapowania (także przez szablony), cieniowania, albo malowania trudno dostępnych miejsc – na przykład narożników pudełek.

Rodzaje i przeznaczenie pędzli według kształtu

Bez trudu znajdziesz w internecie grafiki pokazujące, jakie ślady może zostawić dany pędzel. Tutaj skupię się raczej na zestawienie kształtu pędzla z konkretną funkcją. Nie wymienię też wszystkich kształtów, tylko te bardziej popularne.

  • Proste – najbardziej popularne. Służą do malowania tła, większych powierzchni, nanoszenia gruntu i innych mediów. Do dużych przestrzeni używam pędzla ze sklepu budowlanego, do drobniejszych prac pędzli hobbystycznych, bo oferują więcej rozmiarów.  Ten różowy kupiłam  ostatnio i okazuje się cudowny do lakierowania niewielkich powierzchni (mój ma 2 cm) – włosie jest mięciutkie, a na końcu “wycieniowane” , dzięki czemu nie pozostawia smug.

zastosowanie pędzli

  • Skośne – do bardziej precyzyjnych prac, rysowania, tworzenia tła.
  • Koci język – delikatniejsze pociągnięcia niż pędzlem prostym, używam do wypełniania konturów i malowania bardziej obłych kształtów.

zastosowanie pędzli

  • Okrągłe i okrągłe stożkowe (taki “zatemperowany” okrągły pędzelek)  – ulubione pod względem precyzji. Warto mieć kilka rozmiarów, w tym te naprawdę cienkie do malowania  kropek, kresek, detali.

rodzaje pędzli

  • Liternicze (linery) – cieniutkie pędzle z długim włosiem – do pisania liter i zawiłych wzorów.
  • Wachlarzowe – moje ulubione pędzle do lakierowania (używam syntetycznych). W malarstwie tworzy się przy ich pomocy wzory, na przykład maluje kępy traw, cętki, plamki. Przy wyborze zwróć uwagę, żeby wachlarzyk nie był zbyt cienki. W trakcie pracy z lakierem wachlarz skleja się w kępki  – nie wpływa to na efekt lakierowania, a po umyciu i wysuszeniu pędzel wraca do dawnego kształtu.

rodzaje i zastosowanie pędzli

Rodzaje i przeznaczenie pędzli według wielkości

Tutaj kryterium jest wyłącznie Twoja potrzeba, wyczucie i wygoda.  Inny rozmiar pędzla wybierzesz oczywiście do malowania tła, na przykład w art-journalu, inny do malowania detali. Jeżeli kupujesz pędzel stacjonarnie, nie ma problemu. Gdy korzystasz ze sklepu internetowego, wybierz taki, gdzie poza numerem oznaczającym rozmiar pędzla, podane są jego wymiary w milimetrach. Numerację rozmiarów pędzli traktuj trochę orientacyjnie. Poza grubością ważna jest też długość włosia i trzonka. Nie zawsze poręczny będzie artystyczny pędzel na kiju długości 30 cm, ale jeżeli malujesz na sztalugach, na pewno taki rozmiar pozwoli Ci zachować perspektywę względem płótna.

rodzaje pędzli

Nie ma jednej uniwersalnej rady, jakie pędzle wybrać. Gdy już zdecydujesz, jakiego kształtu końcówki potrzebujesz do danej pracy, wybierz się do sklepu plastycznego i pooglądaj, podotykaj, sprawdź jak leży w dłoni. Eksperymentuj. Mam nadzieję, że powyższa wiedza pomoże Ci znaleźć ulubiony pędzel. 

Jeden komentarz

  1. Świetny artykuł, przeczytałam z zainteresowaniem, wiele się dowiedziałam.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.